Lần đầu tiên trong lịch sử, tài sản mã hóa – bao gồm tiền điện tử, token và các dạng tài sản ảo khác – được đưa vào khung pháp lý quốc tế trong Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, được mở ký tại Hà Nội.
Lễ khai mạc Công ước đã thu hút hơn 2.500 đại biểu đến từ 110 quốc gia, 150 tổ chức quốc tế, khu vực và tư nhân, cùng hơn 50 viện nghiên cứu. Con số này vượt xa dự kiến của ban tổ chức, cho thấy sự quan tâm sâu sắc của cộng đồng quốc tế đối với sự kiện lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam.
Lễ mở ký đã thu hút sự tham gia của 72 quốc gia trong hai ngày, trong đó 64 quốc gia ký kết tại phiên chính thức diễn ra trong hội trường. Cơ cấu khu vực gồm 19 quốc gia châu Á – Thái Bình Dương, 21 quốc gia châu Phi, 19 quốc gia châu Âu và 12 quốc gia Mỹ Latinh. Theo Liên Hiệp Quốc, đây là một trong những lễ mở ký quy mô lớn nhất trong vòng một thập kỷ qua.
Đây không chỉ là một thắng lợi về ngoại giao và vị thế an ninh mạng của Việt Nam, mà còn đánh dấu bước ngoặt trong hành trình hợp pháp hóa và quản lý tài sản số toàn cầu.
Bối cảnh: Khi thế giới cần một “bộ luật chung” cho không gian mạng
Trong hơn một thập kỷ qua, tội phạm mạng và rửa tiền bằng tiền mã hóa đã trở thành thách thức toàn cầu, vượt qua mọi biên giới pháp lý truyền thống. Các hình thức tấn công bằng mã độc, đánh cắp dữ liệu, hay tống tiền bằng crypto như Bitcoin và Monero khiến nhiều quốc gia lúng túng trong việc phối hợp điều tra.
Chính vì vậy, Công ước Hà Nội ra đời như một “bộ khung hợp tác quốc tế toàn diện đầu tiên”, thống nhất khái niệm, phương pháp điều tra và cơ chế pháp lý để xử lý tội phạm trên không gian mạng – đặc biệt là liên quan đến tài sản mã hóa.
Tài sản mã hóa chính thức bước vào khung pháp lý quốc tế
Công ước gồm 9 chương, 71 điều khoản, trong đó đáng chú ý nhất là việc định danh “tài sản số/tài sản ảo” (virtual asset) như một dạng tài sản hợp pháp trong các hành vi phạm tội liên quan.
Điều này mở ra ba thay đổi lớn:
- Các hành vi rửa tiền, tống tiền, lừa đảo hoặc buôn bán phi pháp bằng tiền mã hóa sẽ được truy tố theo chuẩn mực quốc tế;
- Crypto bị lạm dụng có thể bị phong tỏa, tịch thu và hoàn trả cho nạn nhân hoặc quốc gia bị thiệt hại;
- Các quốc gia có thể hợp tác điều tra, dẫn độ và chia sẻ dữ liệu truy vết tài sản số.
TS Jeff Nijsse, giảng viên cao cấp ngành Kỹ thuật phần mềm – Đại học RMIT Việt Nam, nhận định và đánh giá:
“Việc được chọn làm nơi tổ chức lễ mở ký Công ước cho thấy Việt Nam đang trở thành một quốc gia với tầm quan trọng chiến lược.”
“Đây là một điểm mới rất đáng hoan nghênh vì nó xác định các trường hợp tiền mã hóa bị lạm dụng bởi tội phạm mạng trong các hành vi tống tiền bằng mã độc hay rửa tiền. Việc quy định rõ ràng giúp xóa bỏ sự mơ hồ pháp lý trong các văn kiện trước kia, đồng thời tạo cơ sở để cơ quan thực thi pháp luật truy vết, tịch thu tiền số có nguồn gốc từ hành vi phạm tội.”
Việt Nam – Dấu ấn chủ nhà trên bản đồ an ninh mạng toàn cầu
Việc Liên hợp quốc lựa chọn Hà Nội làm nơi mở ký Công ước cho thấy niềm tin quốc tế vào năng lực và uy tín của Việt Nam trong lĩnh vực an ninh mạng.
Theo Chỉ số An ninh mạng toàn cầu (GCI) 2024, Việt Nam hiện nằm trong top các quốc gia dẫn đầu, đạt số điểm gần tuyệt đối, phản ánh sự phát triển nhanh của hệ thống bảo vệ an ninh mạng quốc gia.
Công ước cũng yêu cầu mỗi quốc gia chỉ định đầu mối liên lạc 24/7 để hỗ trợ điều tra khẩn cấp, đồng thời xác định tội phạm mạng là tội có thể dẫn độ – ngăn chặn tội phạm trốn tránh pháp luật bằng cách vượt biên.
Với vai trò nước chủ nhà, Việt Nam không chỉ thể hiện năng lực tổ chức quốc tế, mà còn góp tiếng nói quan trọng vào tiến trình xây dựng chuẩn mực toàn cầu về an ninh và minh bạch trong không gian mạng.
Tác động dài hạn: Từ “tiền số” đến trách nhiệm pháp lý toàn cầu
Việc tài sản mã hóa được công nhận trong Công ước Hà Nội là bước ngoặt pháp lý toàn cầu, mở ra khả năng truy tố xuyên biên giới tội phạm mạng, đồng thời thúc đẩy các quốc gia xây dựng khung quản lý tài sản số rõ ràng hơn.
Đối với thị trường crypto, đây là tín hiệu tích cực: nhà đầu tư chân chính được bảo vệ tốt hơn, còn các hành vi lợi dụng blockchain cho mục đích phạm pháp sẽ không còn “vùng xám” để ẩn náu.
Quan điểm của Crypto.id.vn
Công ước Hà Nội không chỉ là một bước tiến trong khung pháp lý quốc tế, mà còn là tín hiệu trưởng thành của thế giới crypto – khi công nghệ blockchain không còn đứng ngoài luật pháp, mà trở thành một phần của trật tự số toàn cầu.
Việc định danh tài sản mã hóa là bước khởi đầu cho kỷ nguyên minh bạch, nơi giá trị số gắn liền với trách nhiệm pháp lý, và nơi Việt Nam góp phần định hình quy tắc chơi công bằng cho toàn thế giới.
Crypto.id.vn